Armenia Ba Tư Phục bích tại Armenia

Vahan Mamikonian

Năm 483, người Armenia đã bị đánh bại trong trận chiến Akesga, Zarmihr Hazarwuxt được đưa lên ngôi Marzban. Vahan Mamikonian thất thế sau đó đã chạy đến Tao trong khi Shapur Mihran đang có việc cần kíp phải trở về ngay Ctesiphon, điều đó cho phép người Armenia lấy lại quyền kiểm soát dòng sông Arax trong mùa đông, hạ gục Zarmihr Hazarwuxt.[41] Nhưng vào mùa xuân năm 484, Shapur Mihran trở lại với tư cách là người đứng đầu một đội quân mới và buộc Vahan Mamikonian lại phải phải chạy trốn đến nơi trú ẩn gần biên giới Byzantine, tại TaoTaron.[42] Tuy nhiên, một sự kiện bất ngờ đã thay đổi tiến trình của các sự kiện, cái chết của vua Sasanian Peroz I năm 484 trong cuộc chiến chống lại người Hephthalites, gây ra sự rút lui của người Ba Tư ở Armenia, như vậy DvinVagharshapat được phục hồi.[43] Đấu tranh để đàn áp cuộc nổi dậy của anh trai Zarir, người kế vị của Peroz I, Balash, cần sự giúp đỡ của người Armenia để đổi lấy sự hỗ trợ quân sự, Vahan Mamikonian đã đồng ý ký Hiệp ước Nvarsak, nơi trao quyền tự do tôn giáo cho các Kitô hữu và sự cấm đoán của Zoroastrianism ở Armenia, bao gồm quyền tự trị lớn hơn nhiều đối với người Nakharar. Năm 485, Vahan Mamikonian chính thức được công nhận làm Marzban, còn anh trai Vard được bổ nhiệm làm sparapet và tài sản của gia đình Mamikonia cùng các đồng minh đã được trả lại.[44]

Năm 518, một số bộ lạc Hunnic tiếp tục xâm nhập vào Armenia, Guschnasp Vahram không sao ngăn nổi trào lưu này.[45] Bấy giờ có Mjej I Gnuni đã đứng ra quyết định tổ chức một cuộc phản công, giải phóng khu vực ông ta quản lý và đẩy lùi chúng thành công.[46] Như một phần thưởng, Sassanian shah Kavadh I đã bổ nhiệm ông ta làm marzban của Armenia thay thế cho địa vị của Guschnasp Vahram.[47] Năm 548, chức vụ marzban được Tan Shapur đảm trách, việc này duy trì cho đến khi Guschnasp Vahram trở lại cầm quyền vào năm 552.[48]

Năm 552, Tan Shapur mất ngôi marzban bởi Guschnasp Vahram phục vị, nhưng đến năm 554 ông đã giành lại được quyền cai trị Armenia Ba Tư lần thứ hai.[49]

Năm 572, Vardan III Mamikonian nổi dậy chống lại Marzban Chih-Guschnasp Souren và giết chết ông ta.[50] Vua Sassanid Khosro I lập tức gửi tới Armenia đội quân gồm hai mươi ngàn người, giao cho một trong những tướng lĩnh tài ba, Mihrān Mihrevandak chỉ huy và phong làm Marzban.[51] Mặc dù thua kém về số lượng, ban đầu Vardan III Mamikonian thua to bỏ chạy nhưng sang đầu năm 573 đã đánh bại Mihrān Mihrevandak ở đồng bằng Khalamakh, khôi phục địa vị mới giành được của mình. Khosro I nổi giận lại cử Gloun Mihrān đem binh mã sang tấn công, thủ đô Armenia bị người Ba Tư tiếp quản, buộc Vardan III Mamikonian phải lánh nạn ở Constantinople.[52] Hoàng đế Byzantine Justin II đề nghị bảo vệ Armenia, và với sự giúp đỡ của ông này, Vardan III Mamikonian đã chiếm lấy Dvin, đánh bại hoàng đế Sassanid Khosro I. Hiệp định đình chiến năm 574 được ký kết, tuy nhiên chỉ ba năm sau đã chứng kiến ​​sự trở lại của người Ba Tư với Armenia, một lần nữa buộc Vardan III Mamikonian và những người công giáo phải lánh nạn ở vùng đất Byzantine.[53]